در عصری که اخبار ساختگی و حقایق غیرواقعی حکمفرما هستند، سخت است مردم را قانع کنیم که اطلاعات قابل دسترس و صحیحی در اختیارشان می‌گذاریم. ارتباط با مردم زمانی دشوار‌تر است که پای گزارش پیشرفت‌های علمی درمیان باشد. رسانه‌ها، اکتشافات علمی را بیش از حد پرشور جلوه می‌دهند و بسیار اتفاق می‌افتد که اطلاعات علمی به اشتباه گزارش می‌شود. این امر مردم را به ستوه می‌آورد، مثل وقتی که می‌شنوند قهوه سبب بروز سرطان می‌شود و فردای آن روز خبر می‌رسد که از بروز سرطان جلوگیری می‌کند. اما در برخی موارد، گزارش اشتباه می‌تواند پیامد‌های جدی به دنبال داشته باشد، مانند رسوایی واکسن [1]MMR. وقتی رسانه‌ها و تا حدی حتی مجلات علمی به جای آزمایشات نفس‌گیر هر روزه، با تمام موانع و شکست‌های ناگریزش، بر خود پژوهشِ متمرکز باشند، توضیح ماهیت واقعی کشفیات علمی دشوار است.

شکاف میان واقعیت آزمایشگاه و آنچه که رسانه‌ها از پژوهش علمی گزارش می‌کنند هیچ‌وقت به اندازه حوزه‌ای جدید مانند فناوری نانو عمیق نبوده است؛ نانو تخیل مردم را عمیقا تحت تأثیر قرار داده و در فیلم‌ها و رمان‌های زیادی مطرح شده است. پیشرفت در زمینه‌ی هر آنچه فناوری نانو وعده داده، از جمله حوزه پژوهشی خودم (نانو در حوزه سرطان) ، با موانع متداول در همه‌ی پژوهش‌ها رو‌به‌روست: بن بست‌ها، شکست‌های آزمایشگاهی و تکرار چندباره‌ی آزمایش‌ها برای پی بردن به اشتباهات. چه کاری می‌توانیم انجام دهیم تا مردم را از ماهیت واقعی پژوهش‌های علمی آگاه کنیم؟ کاش قهرمانی بود که می‌توانستیم روی آن حساب کنیم…

خوشبختانه ما می‌توانیم روی قهرمانمان حساب کنیم: نانومن! به بیان دقیق‌تر، برای آنکه فناوری نانو در زمینه‌ی سرطان دست یافتنی شود و پیشرفت‌ها و مشکلات را پررنگ‌تر جلوه دهیم، رویکردی بین‌رشته‌ای انتخاب کردیم که STEM را با هنر‌های نمایشی ترکیب می‌کند. این یک همکاری مشترک میان نایت و برینگار، یک گروه نویسنده در حوزه‌ی موسیقی (www.knightandbrinegar.com) و من (www.steinmetzlab.com) است.

پروژه‌ی نانومن، شاخه‌های فناوری نانو، بازی، طراحی گرافیک و تئاتر را به منظور تحقق مفهوم دارورسانی و فناوری نانو در زمینه‌ی سرطان، بهم متصل می‌کند. نانومن ماموریت دارد تا دارو‌های شیمی درمانی را بدون آسیب به سلول‌های سالم، به بافت تومور برساند. ما برای توضیح مشکلات فعلی درمان سرطان، از فنون داستان سرایی، موسیقی، تعامل و اصول مهندسی برای افزایش موفقیت در درمان سرطان، با هدف نهایی بالا بردن شانس نجات بیمار استفاده کردیم. برای مثال، در یک اجرای تعاملی همراه با موسیقی، دانشمند آزمایشگاه ما دکتر X مامور پیدا کردن روشی برای درمان سرطان است. او رویکردی مبتنی بر فناوری نانو طراحی می‌کند که در آن از ویروس گیاهی به عنوان نانوحامل برای رساندن دارو استفاده می‌شود. نانومن متولد می‌شود. اما زمانی‌که به جریان خون بیمار تزریق می‌شود، سیستم ایمنی بدن سریعا آن را به عنوان مزاحم ‌شناسایی و اعلام خطر می‌کند، و فاگوسیت[2]‌هایی مثل ماکروفاژ[3]‌ها حمله کرده و نانومن را پیش از آنکه به سلول‌های تومور برسد، از دور خارج می‌کنند. نتیجه‌ی اولین آزمایش: شکست!

شکست باعث می‌شود به‌طور مداوم تلاش کنیم تا مشکل را حل کنیم، روی یافته‌ها بیشتر فکر کنیم، راهبرد‌های جایگزین را ارائه دهیم و در نهایت موفق شویم. در بازی ویدیویی، بازیکن جان تازه‌ای گرفته و مامویت جدید آغاز می‌شود. در آزمایشگاه، ما راهبرد را اصلاح می‌کنیم، از تجربه‌مان درس می‌گیریم و طرح را بهبود می‌بخشیم که نتیجه‌ی این‌ها نسخه دوم نانومن است. دکتر X، دانشجویانش و نانومن بر روی یافته‌های این آزمایش بحث می‌کنند و دکتر به آن‌ها می‌گوید: ” این یک روش علمی است. بارها و بارها شکست می‌خوریم. دفعه‌ی بعد سعی می‌کنیم بهتر عمل کنیم. می‌فهمیم چه چیز کارآمد است و چه چیز نیست. یاد می‌گیریم. چون دانستن قوی‌تر از شک است. نگران نباشید، به نتیجه خواهیم رسید. اینگونه مهارت لازم را کسب می‌کنید.” و اینگونه نانومن با ابزار بیشتری تجهیز می‌شود تا از پس موانع زیستی، که در طول ماموریت درمان سرطان با آن مواجه می‌شود،  بربیاید.

بزرگترین مانع برای اینکه نانوحامل‌ها دارو را با موفقیت به هدف برسانند، عمل پاکسازی به‌وسیله‌ی سلول‌های ایمنی است. طراحی این سیستم فاگوسیته تک هسته‌ای بدین صورت است تا اجسام خارجی را از گردش خارج کند. مواد شیمیایی سطحی جدید برای مقابله با این مانع ایجاد شدند، بنابراین در آزمایش دوم نانومن مجهز به پوشش پلیمری بود که برای جان سالم به در بردن از مانع فاگوسیت‌ها مانند شنل نامرئی عمل می‌کرد. البته موانع و مشکلات بیشتری وجود دارند، مثلا چگونه سلول هدف را پیدا و به داخل آن نفوذ کند!

این نمایش تعاملی و موزیکال را نانومن نامیدیم ــ جشنواره‌ی موزیکال نردکور[4] تمام بخش‌های خدمات رسانی نانومن را ترکیب می‌کند: ویدیو بازی را کامل می‌کند و یکی از اعضا، نانومن را در طول سفرش در بدن به‌وسیله‌ی بازی کنترل می‌کند. هدف این است که اصول STEM را با هنر‌های نمایشی و تجسمی پیوند دهیم. ما می‌خواهیم از ترکیب پژوهش‌های مهم با تئاتر توآورانه، تجربه‌ای زنده ایجاد کنیم که تعاملی‌تر و جذاب‌تر از کنفرانس علمی و آموزنده‌تر از یک بازی معمولی باشد. فراموش نکنیم که علوم و مهندسی نیازمند صبر و حوصله و مهارت حل مسئله‌اند. پژوهشگران باید پوست کلفت باشند و برای پیشرفت در مبارزه با سرطان و هر مسئله‌ی دیگر علمی استقامت داشته باشند. من به عنوان ورزشکار حرفه‌ای در تیم اسکیت آلمان آموختم که برای اینکه پرشی جدید یاد بگیرم، چندین بار زمین می‌خورم اما این بخشی از راه است؛ رمز موفقیت آن است که بایستی و دوباره تلاش کنی، تا زمانیکه موفق شوی.

منبع:

 Nicole Steinmetz, Nature Nanotechnology, Vol 12, September 2017.